فهرست مطالب
سوله سبک یا سوله خرپایی یکی از رایج‌ترین انواع سوله‌های مورد استفاده در صنایع، برای مقاصد و کاربری‌های گوناگون است. در این مطلب به معرفی جامع سوله‌های خرپایی، انواع، کاربرد و مزایا و معایب آن‌ها می‌پردازیم.
امروزه از سوله‌های فلزی خصوصا در مدل خرپایی برای مقاصد گوناگونی از انبار گرفته تا کارگاه تولیدی، سالن ورزشی، محل برگزاری نمایشگاه و غیره استفاده می‌شود.
سوله خرپایی به دلیل ویژگی‌ها و مزایایی که دارد امروزه نسبت به دیگر انواع سوله رایج‌تر است و خود نیز انواعی دارد. ما در این مطلب به طور جامع به معرفی انواع سوله‌های خرپایی و کاربرد هر یک می‌پردازیم.
انواع سوله خرپایی
سوله‌های خرپایی از نظر مدل طراحی و اشکال مهندسی به انواعی تقسیم می‌شوند که در ادامه به طور مختصر به توضیح هر مورد می‌پردازیم.
سوله خرپا با قوس موازی
این نوع از سوله‌های خرپایی همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است دارای قوس موازی هستند و برای مواردی که به دنبال سوله‌ای با سقف محکم اما هزینه اقتصادی باشید مناسب هستند. سوله‌هایی با قوس موازی دهانه‌های کوچکی دارند و هزینه‌های مربوط به نصب تیرک حامل را نیز از میان برمی‌دارند تا به یک گزینه اقتصادی در بین انواع سوله‌های خرپایی بدل شوند.
سوله خرپایی هاو
سوله هاو معمولا با ترکیبی از چوب و فولاد کششی ساخته می‌شود و برای شرایطی با نیاز به دهانه بین 6 تا 30 متر کاربرد دارد.
سوله خرپا چتری
در سوله‌های خرپایی چتری، اندازه دهانه متوسط است و قوس‌های کوچکی در ساختمان آن‌ها دیده می‌شود. این سوله‌ها عمدتا با فولاد تهیه می‌شوند و نوعی حالت تقارن دارند. دلیل اصلی وجود قوس در ساختار سوله‌های چتری، افزایش مقاومت و استحکام اتصالات سازه است.
سوله خرپا سقف نور شمالی
یکی از اقتصادی‌ترین انواع سوله‌های خرپایی، مدل سقف نور شمالی است که برای مواردی با دهانه 20 الی 30 متر کاربرد دارد و در آن امکان استفاده از انواع تیر آهن سبک نیز وجود دارد.
سوله خرپایی تک تیرک
سوله‌های خرپایی تک تیر معمولا برای شرایطی با دهانه ورودی حداکثر 8 متر کاربرد دارند و این یعنی ابعاد کلی سوله نیز کوچک است.
سوله خرپا پرات
سوله‌های خرپا پرات با فولاد بسیار مقاوم ساخته می‌شود اما ابعاد کوچکتری نسبت به دیگر سوله‌ها دارد و این مسئله آن را به یک گزینه اقتصادی بدل کرده است.
سوله خرپا دستک‌دار
طراحی این مدل از سوله بسیار ساده است و برای شرایطی با دهانه حداکثر 10 متر مناسب است. این مسئله سبب شده تا این مدل از سوله نیز از انواع بسیار پرطرفدار سوله در کاربری‌های گوناگون باشد.
سوله خرپا قیچی
سوله خرپایی قیچی معمولا در محیط‌هایی با کاربری اجتماعات عمومی مانند نمایشگاه به کار برده می‌شود. سوله قیچی در ابعاد بزرگی قابل ساخت است و یک اتاق فلزی بزرگ با سقف شیروانی در اختیار شما قرار می‌دهد که برای کاربری‌های مختلفی کاربرد دارد.
سوله خرپا چهارگوش
برای کابری‌های صنعتی و کارگاهی عمدتا از سوله خرپایی چهارگوش استفاده می‌شود. این مدل‌ها فضای زیادی در اختیار کاربر قرار می‌دهند.
سوله خرپا پاشنه‌بلند
سوله‌های پاشنه‌بلند در عین ارائه مقاومت و بازدهی بالا، کارایی مناسبی نیز دارند و برای موقعیت‌ها و کابری‌های گوناگونی مناسب محسوب می‌شوند.
ویژگی های سوله خرپایی
همان‌طور که گفتیم امروزه انواع سوله‌های خرپایی در کاربری‌های گوناگون و در صنایع و تولید‌ی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از مهمترین دلایل این موضوع، مقاومت بالای ساختار خرپایی سازه فولادی در برابر کشش، فشار و جاذبه زمین است. در واقع خرپا می‌تواند به عنوان عاملی موثر در ممانعت از خمش سوله عمل کند و نوعی مهارکننده در سوله‌هایی با دهانه بزرگ باشد. از طرفی سوله‌های خرپایی گزینه‌هایی اقتصادی نیز محسوب می‌شوند که به محبوبیت بیشتر آن‌ها در کاربری‌های گوناگون کمک کرده است.
سازه‌های خرپایی خود از نظر شکل و ساختار به چهار نوع ساده، مسطح، مرکب و فلزی فضایی (با ساختار پیچیده) تقسیم می‌شوند.
کاربرد سوله خرپایی
یکی از عمدهترین دلایل رواج سوله‌های خرپایی، اقتصادی بودن آن‌هاست. این موضوع ناشی از ساختار ساده این مدل از سوله‌هاست که مصرف مصالح فولادی در آن‌ها را بسیار پایین می‌آورد.
از طرفی در سوله‌های خرپایی نیازی به استفاده از ستون‌های میانی نیست و در نتیجه یک فضای مسقف ایمن و گسترده را در اختیار کاربر قرار می‌دهند که نسبت به دیگر انواع سازه‌ها ارجحیت دارد.
به دلیل ویژگی‌هایی که برشمردیم امروزه از سوله فلزی خرپایی در کاربری‌های گوناگونی مانند سالن ورزشی، بیمارستان صحرایی، مقر نظامی، سالن نمایشگاه، سالن کنسرت و نمایش، شهربازی و مراکز تفریحی، انبار، تعمیرگاه، کارخانه، تولیدی، گلخانه و دامداری استفاده می‌شود.
ایمنی و مقاومت بالا در کنار وزن و هزینه کم سبب شده تا سوله خرپایی یکی از گزینههای اصلی برای عموم افرادی باشد که قصد ساخت سوله برای مقاصد گوناگون را دارند.
مزایا و معایب سوله خرپایی
سوله‌های خرپایی با توجه به آنچه تا اینجا توضیح دادیم یکی از رایج‌ترین مدل‌های سوله مورد استفاده در صنایع گوناگون به شمار می‌روند. با وجود این، این مدل‌ها مزایا و معایبی دارند که در این بخش به آن‌ها می‌پردازیم. مهمترین مزایای سوله خرپایی عبارتند از؛
- کاهش هزینه‌های ساخت
- سرعت بالای عملیات ساختوساز
- انعطاف‌پذیری بالا و تناسب برای کاربری‌های متنوع
- مقاومت و استحکام بالا
- قیمت مناسب
- وزن کمتر
اما معایب سوله خرپایی نیز به قرار زیر هستند:
پیچیدگی‌های فرآیند نصب و بهره‌برداری: نصب و اجرای انواع سوله خرپایی نیاز به تخصص بالایی دارد چراکه با وجود ساختار ساده، هر اشتباه کوچکی در این فرآیند می‌تواند با خسارات جانی و مالی بسیاری در آینده همراه باشد.
زمان زیاد برای طراحی: معمولا طراحی سازه‌های خرپایی به تناسب سفارش کارفرما و نوع کاربری سازه کمی زمان‌بر است.
مدل‌سازی پیچیده: مدل‌سازی سوله‌های خرپایی نسبتا دشوار و پیچیده است و به مهارت و تخصص بالایی نیاز دارد تا سازه از ایمنی و استحکام بالایی برخوردار باشد.
مراحل ساخت سوله خرپایی
ساخت سوله‌های خرپایی نیز مانند بسیاری دیگر از سازه‌های فولادی مراحلی دارد. معمولا عموم افرادی که به دنبال ساخت یک سوله مدل خرپایی هستند، ترجیح می‌دهند از بهترین متریال موجود در بازار استفاده کنند تا ایمنی و طول عمر سازه خود را تضمین کنند.
با وجود اینکه اجرای سازه‌های خرپایی در مدل‌های مختلف آن مراحل گوناگونی دارد، در ادامه به مرور مراحل کلی اجرای سوله خرپایی می‌پردازیم.
نیازسنجی و طراحی اولیه
گام نخست در زمان اجرای سوله خرپا، طراحی و نیازسنجی اولیه است. مشتری باید دقیقا مشخص کند که سوله مدنظر او چه کاربری، ابعاد و ارتفاعی دارد. بودجه کارفرما نیز دیگر عامل کلیدی در این مرحله است. از طرفی باید مشخص شود که کارفرما چه سطحی از کیفیت متریال مورد استفاده در ساخت سوله را مدنظر قرار داده است. شرایط عایق‌بندی سوله و ایمن‌سازی دیواره‌های آن نیز در همین مرحله مشخص می‌شود. همه این موارد در قیمت ساخت سوله نیز موثر هستند.
محاسبات اولیه
در گام بعدی ساخت سوله خرپایی، محاسبات اولیه ساخت سازه شامل ابعاد دقیق، متریال، مواد اولیه و تعداد طبقات آن بر اساس موقعیت مکانی و کاربری سوله مورد بررسی قرار گرفته و تعیین می‌شود.
در ادامه بایستی مقاومت سازه در برابر عوامل طبیعی بر اساس موقعیت جغرافیایی و مقاومت خاک مشخص شود. این مسئله در تعیین جزئیات سازه، مهارهای آن و مقاوم‌سازی دیواره‌ها نقشی اساسی دارد.
فونداسیون سوله
فونداسیون یکی از مهمترین بخش‌های هر سازه با هر نوع اسکلت‌بندی است و طبیعتا در سازه‌های فولادی نیز از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است. در نتیجه توصیه می‌شود مرحله اجرای فونداسیون توسط تیمی از افراد متخصص انجام شود.
وظیفه اصلی فونداسیون، انتقال بار و فشارهای وارده به سازه از طریق ستون‌ها به زمین است. معمولا بعد از گام‌های اولیه و محاسبات ساخت سازه، ساخت فونداسیون سوله با بتن مسلح آغاز می‌شود. در همین مرحله، صفحهستونها برای برپایی ستون‌های سوله نیز با اندازهگیری دقیق نصب می‌شوند.
ساخت سوله خرپایی در کارخانه
ساخت سوله خرپایی مانند هر سازه فلزی دیگری در کارخانه انجام می‌شود. معمولا بعد از تهیه نقشه و پلن دقیق طرح توسط مهندسان طراح، کار برش و ساخت قطعات سازه فلزی و مونتاژ آن‌ها در کارخانه انجام می‌شود.
در گام نخست، مطابق برآورد مهندسان طراح سازه، سفارش مواد اولیه و متریال ساخت سوله انجام می‌شود. با تهیه مواد اولیه، فرآیند برش‌کاری و سوراخ‌کاری قطعات سوله مطابق نقشه انجام می‌شود و همه جزئیات سازه به دقت تهیه می‌شود.
سپس و بعد از تهیه قطعات سازه، مراحل برپا کردن و مونتاژ آن‌ها در کارخانه انجام می‌گیرد. بعد از تمیزکاری قطعات برای زدودن چربی‌ها و زنگ‌زدگی، در صورت لزوم فرآیند رنگ‌کاری و استفاده از انواع عایق‌های ضدزنگ و پوسیدگی نیز در این مرحله انجام می‌گیرد. حالا سوله خرپایی آماده بارگیری و ارسال به محل ساخت جهت نصب است.
بارگیری و نصب سوله
بعد از ساخت قطعات سوله در کارخانه و بعد از کنترل کیفیت، اجزای سوله بارگیری و به محل ساخت ارسال می‌شود تا فرآیند نصب نهایی سوله در محل مدنظر کارفرما انجام شود.
بعد از برپایی سوله فلزی و مونتاژ قطعات اسکلت، دیوارچینی و پوشش سقف سوله انجام می‌شود. معمولا در پوشش سقف سوله از لوله گالوانیزه، پشم شیشه، تور مرغ، UPVC و حتی در مواردی از ساندویچ پانل استفاده می‌شود.
اجزای سوله خرپایی
انواع سوله‌های خرپایی با وجود تفاوت‌هایی جزئی در ساختار، از مجموعه اجزای مشترکی در ساختار کلی خود برخورداند که این موارد عبارتند از؛
قاب اصلی
قابل اصلی سوله‌های خرپایی با ترکیبی از تیرها و ستون‌ها تهیه می‌شود. معمولا تیرها در این ساختار به شکل عمودی و به عنوان لنگر جهت مقاومت در برابر بارهای عمودی اعمال‌شده بر سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وال پست
از وال پست به عنوان تکیه‌گاهی برای دیواره‌های اصلی سوله استفاده می‌شود. این بخش به شکل عرضی در ابتدا و انتهای سوله نصب می‌شود و به عنوان کاهش سطح بادگیر ستون‌های اصلی نیز عمل می‌کند.
استرات
استرات‌ها از اجزایی هستند که با اتصال قاب‌های اصلی سازه، نقشی مهم در انتقال نیرو بین قاب‌ها ایفا می‌کنند. این اجزا به شکل طولی در سوله نصب می‌شوند و نقش تکیه‌گاه جانبی برای رفتر سوله و ستون‌ها را نیز ایفا می‌کنند.
لاپه
لاپه برای اتصال سقف به پیکره اصلی سوله استفاده می‌شود و به شکل Z مانند روی سوله نصب می‌شود.
سگراد یا میل مهار
معمولا برای مهار لاپه‌ها در سوله خرپایی از 2 یا 3 میلگرد طولی به شکل متصل به هم استفاده می‌شود که به آن‌ها میل مهار یا سگراد می‌گویند.
